18-03-2011
Η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής εξέδωσε Γνώμη για το ζήτημα της αντιπαράθεσης μεταξύ δημοσίου συμφέροντος και προσωπικής αυτονομίας στην περίπτωση των μεταδοτικών λοιμωδών νοσημάτων. Η αντιπαράθεση αυτή απασχολεί έντονα τη σύγχρονη βιοηθική, επηρεάζοντας κρίσιμες αποφάσεις που χρειάζεται να ληφθούν, όταν εκδηλώνονται επιδημίες ή πανδημίες. Η επικαιρότητα προσφέρει συχνά παραδείγματα, όπως αυτά της γρίπης των πουλερικών, του SARS και, πρόσφατα, της γρίπης Η1Ν1. Θέμα, όμως, τίθεται και για τη διάδοση του HIV/AIDS ή την επανεμφάνιση της φυματίωσης.
Με αφετηρία την προηγούμενη Γνώμη της για τη «συναίνεση στη σχέση ασθενούς – ιατρού», η Επιτροπή έθεσε κατ’ αρχήν, ως επίκεντρο του προβληματισμού, την προτεραιότητα της αυτονομίας του προσώπου σε ζητήματα που αφορούν την υγεία του. Η αυτονομία αυτή επιδέχεται περιορισμούς, όταν τίθεται σε κίνδυνο η υγεία των άλλων, ωστόσο, καθώς ο τρόπος μετάδοσης και η βαρύτητα των λοιμωδών νοσημάτων ποικίλουν σημαντικά, η φύση και η έκταση τέτοιων περιορισμών απαιτούν ιδιαίτερη εξέταση.
Κατά την Επιτροπή, η αρχή της αυτονομίας αφήνει ευρέα περιθώρια για την αντιμετώπιση ακόμη και των μεταδοτικών νοσημάτων, επιτάσσοντας την πληροφόρηση του ασθενούς, αλλά –σε καταστάσεις επείγοντος- και την αυτενέργεια του ιατρού. Σε περίπτωση που απαιτηθεί η επιβολή περιορισμών είτε στην αυτονομία υπό στενή έννοια (όσον αφορά την υγεία) είτε στην ευρύτερη αυτονομία ενός προσώπου (ιδίως την ελευθερία κίνησης), μέτρο δικαιολόγησής τους είναι η αυστηρή τήρηση της αρχής της αναλογικότητας.
Με βάση τα παραπάνω, η Επιτροπή εξετάζει ειδικά θέματα, όπως αυτά των εμβολιασμών, της κατ’ εξαίρεση αναγκαστικής θεραπευτικής αγωγής, της ανάγκης ακεραιότητας των κλινικών μελετών, αλλά και του ενδεχόμενου περιορισμού του δικαιώματος ευρεσιτεχνίας σε νέα θεραπευτικά μέσα, εν όψει επιδημίας. Επεσήμανε τον κίνδυνο του κοινωνικού στιγματισμού –με πρόσχημα την προστασία της δημόσιας υγείας- ενώ εξέτασε την ιδιαίτερα ευαίσθητη θεματική των παράνομων μεταναστών, αλλά και της λοίμωξης HIV/AIDS, περιπτώσεις όπου επιβάλλεται η στάθμιση θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Η Γνώμη περιλαμβάνει υποδείξεις για τη λήψη κατάλληλων μέτρων από την Πολιτεία, αλλά και από την ιατρική κοινότητα.
