08-04-2013
Η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής ασχολήθηκε με τη «βελτίωση» του ανθρώπινου οργανισμού. Ο όρος αυτός περιλαμβάνει ιατρικές επεμβάσεις στον υγιή οργανισμό, που αποβλέπουν στην διαμόρφωση επιθυμητών χαρακτηριστικών, φυσικών, ψυχικών ή διανοητικών. Η Επιτροπή Εξέδωσε την πρώτη Γνώμη που αφορά στη βελτίωση των φυσικών χαρακτηριστικών και ικανοτήτων του ανθρώπου, όπου εντάσσονται, ειδικότερα, οι περιπτώσεις: των πλαστικών επεμβάσεων και της βελτίωσης σωματικών ικανοτήτων.
Πλαστικές επεμβάσεις
Η Επιτροπή κρίνει ότι, κατ’ αρχήν, η αυτονομία του προσώπου δικαιολογεί την ελεύθερη διαμόρφωση των εξωτερικών χαρακτηριστικών. Αυτό, πάντως, δεν σημαίνει ότι οι πλαστικές επεμβάσεις εκφεύγουν της εφαρμογής των αρχών και κανόνων του δικαίου και της ιατρικής δεοντολογίας.
Ειδικότερα, η Επιτροπή εξέδωσε συστάσεις για τις πλαστικές επεμβάσεις σε περιπτώσεις: α) μεταβολής των χαρακτηριστικών του προσώπου με κίνητρο να προκληθεί σύγχυση της ταυτότητάς του, β) αλλαγής χαρακτηριστικών του φύλου ή και αλλαγής φύλου λόγω ερμαφροδιτισμού και διαταραχών της ταυτότητας του φύλου και γ) αποκαταστατικής μεταμόσχευσης προσώπου.
Η Επιτροπή επισημαίνει επίσης ότι ο ιατρός α) έχει αυξημένη ευθύνη να ενημερώσει πλήρως ως προς το προσδοκώμενο αποτέλεσμα και ιδίως τις πιθανές παρενέργειες στην υγεία του ενδιαφερομένου και β) πρέπει να εξετάζει ειδικά το ενδεχόμενο ψυχολογικής ή ψυχιατρικής διαταραχής του ενδιαφερομένου και να παραπέμπει ενδεχομένως τον τελευταίο σε ψυχολογική ή ψυχιατρική εκτίμηση. Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν οι περιπτώσεις σωματοδυσμορφικών διαταραχώ. Τέλος, η Επιτροπή επισημαίνει την έλλειψη ιδιαίτερου κώδικα δεοντολογίας για τις πλαστικές επεμβάσεις και συνιστά την εκπόνηση ενός τέτοιου κώδικα.
Βελτίωση σωματικών ικανοτήτων
Η Επιτροπή θεωρεί ότι, στο πλαίσιο του γενικού δικαιώματος ανάπτυξης της προσωπικότητας, η βελτίωση των σωματικών ικανοτήτων συνιστά, κατ’ αρχήν, θεμιτή επιλογή. Επισημαίνει, όμως, ότι η επιλογή αυτή υπόκειται σε περιορισμούς, οι οποίοι συνδέονται τόσο με το ίδιο το πρόσωπο όσο και με τρίτους.
Η προστασία της υγείας του προσώπου από ενδεχομένως βλαπτικά σκευάσματα είναι επιβεβλημένη, δεδομένου ότι πολλά από αυτά διατίθενται χωρίς να απαιτείται συνταγογράφηση. Η Επιτροπή τονίζει τη σημασία του αυστηρού ελέγχου από τις αρμόδιες αρχές των εν λόγω προϊόντων και ιδίως τη σημασία της πλήρους και ακριβούς πληροφόρησης των καταναλωτών για τις ενδεχόμενες ανεπιθύμητες παρενέργειες. Για σκευάσματα που χορηγούνται ύστερα από προτροπή (αθλητιάτρων, προπονητών κ.λπ.), τη σχετική ευθύνη –ηθική, αλλά και νομική- αναλαμβάνει πρωταρχικά εκείνος που συνιστά τη χρήση.
Στην περίπτωση βελτίωσης ικανοτήτων μέσω του ντόπινγκ για συμμετοχή σε αθλητικούς αγώνες, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η χρήση σχετικών σκευασμάτων επιβάλλεται να ελέγχεται, όχι μόνο για να διαφυλαχθεί η ισότιμη άμιλλα, αλλά και για να προστατευθεί η υγεία των αθλητών. Επισημαίνεται ο ιδιαίτερος ρόλος που διαδραματίζει το Εθνικό Συμβούλιο Καταπολέμησης του Ντόπινγκ (ΕΣΚΑΝ) για την καταπολέμηση του ντόπινγκ. Η Επιτροπή κρίνει, επίσης, ότι η ενίσχυση της ιατρικής συνδρομής των αθλητών θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για την προσφυγή σε ντόπινγκ, και επισημαίνει τη σημασία της υπεύθυνης δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων ελέγχων, ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος στιγματισμού του αθλητισμού.
Τέλος, η Επιτροπή κρίνει ότι η ενίσχυση φυσικών χαρακτηριστικών σε στρατιώτες υπόκειται στους γενικούς κανόνες για τη διεξαγωγή έρευνας στον άνθρωπο. Στην περίπτωση αυτή επισημαίνεται ότι ένας τρίτος οργανισμός, μπορεί να εγγυάται τη σωστή διεξαγωγή της έρευνας αλλά και το απόρρητο των πληροφοριών, ενώ για τον στρατιωτικό ιατρό που συμμετέχει στην έρευνα ισχύουν, επί πλέον, όλοι οι κανόνες ιατρικής δεοντολογίας.
